Konservatif Tedavi – Dolgu
Ağızdaki bakterilerden ve bunların yapışkan salgısı Dextran’dan oluşan bakteri plağı, şekerli ve unlu yiyeceklerin ağızda kalan artıklarından asit oluşturur. Bu asitler, dişlerin mineral dokusunu çözerek dişin minesinin bozulmasına(demineralizasyon) ve sonuçta da diş çürüğünün( Caries) başlamasına neden olur.
Diş çürüğünün ilk belirtisi diş yüzeyinde oluşturduğu beyaz bir lekedir. Bu aşamada çürük durdurulabilir ve geri dönebilir. Beyaz leke, minenin hangi bölgesinde mineral kaybı olduğunu gösterir. Bir süre sonra mineral kaybı bir delik açacak(minenin perfore olması-delinmesi) kadar büyür. Basit anlamda, sond(kanca) un takılması, çürük başlangıcının tespiti için bir kriterdir! Bu kayıp devam ederse dişin yumuşak iç kısımları da etkilenir ve yıkıcı işlem hızlanır. Tedavi en iyi ihtimalle büyük bir dolgu olacaktır.
Günümüzde azı dişlerine geleneksel yöntemlerle amalgam(gümüş)dolgu yerine diş renginde ve şeklinde estetik dolgu materyalleri uygulayabilmekteyiz(kompozit dolgular, seramik inley dolgular gibi). Artık hem daha sağlam hem daha estetik hem de daha uzun ömürlüdür. Günümüzde diş renginde porselen(seramik) dolgular rahatlıkla uygulanabilmektedir.
Dolgu Çeşitleri
Kompozit – Diş Rengindeki Dolgular
İçinde silikon dioksit parçacıkları olan bir plastik karışımdır. Diş renginde olduğu için beyaz dolgu olarak tanımlanırlar. 1960’larda yalnızca ön dişlerde kullanıldıkları halde, materyalin ileri derecede geliştirilmesiyle, günümüzde artık çiğneme basınçlarına daha dayanıklı ve de daha az aşınan bir dolgu maddesi olarak, arka dişlerde de başarılı olarak uygulanabilmektedirler.
Kompozit dolgular, hazırlanmış kavitelere tabaka tabaka yerleştirilir ve her tabaka özel bir ışık(halojen ışık) ile sertleştirilir. Bu işlem bitince kompozit dolgular dişe göre şekillendirilir ve düzeltilir. Bu dolguların en büyük avantajları estetik olmalarıdır. Ayrıca bu dolgular dişlere iyice bağlandığı için diş dokularını destekler, kırılmaları ve sıcaklık geçmesini engeller. Kompozitler, yalnızca çürükleri restore etmek için değil, dişlerin rengini ve biçimini değişitirerek kozmetik etkileri için de kullanılabilmektedirler. Önceleri en önemli dezavantajı işlem sonrası duyarlılıkların olması; dolguların renkleri, kahve, çay gibi boyayıcı yiyeceklerle hafifçe değişebilmesiydi. Son dönemdeki gelişmeler ile, dolgu sonrası hassasiyet(hipersensivite) ve dolgulardaki renk değişimi minimuma indirgenmiştir.
Neden Amalgam Dolgu Değil?
Amalgam dolgular cıva, gümüş alaşımı, bakır ve kalayın bir karışımıdır. Bu karışım içinde tehlikeli olan civadır. Dolgularla alınan civa çok küçük bir miktarda olmasına rağmen, kompozit ve seramik dolgu materyallerindeki hızlı gelişim sayesinde artık pek kullanılmamaktadır. Çünkü porselen veya kompozit dolgularla, hem estetik ve sağlığa hiçbir zararı olmayan hem de dayanıklı dolgular yapılabilmektedir.
Porselen(Seramik) Kompozit İnley – Onley Dolgular
Porselen dolgular laboratuvarda hazırlanan(endirekt yöntem) üstün estetik ve dayanıklılığa sahip dolgulardır. Kompozit dolgulara göre, uygulandıkları diş ve komşu dişler ile çok daha iyi uyumludur. Bu özellik, dolgunun ağız dışında endirekt yöntemle laboratuvar ortamında hazırlanmasından dolayı kaynaklanır. Dişin kırık, çürük veya eski dolgulu kısmı uzaklaştırıldıktan sonra kalan sağlam bölümün ölçüsü alınarak laboratuvara yollanır. Laboratuvar ortamında, hassas bir teknoloji ile hazırlanan model, özel IPS makinesine alınarak mükemmel estetik ve fonksiyona sahip dolgular elde edilir.
IPS porselen (Leucide reinforced pressable porcelain) dolgular, dünyada mevcut ağız içi restorasyon materyalleri arasında, diş dokusuna en uygun malzemedir. Porselen-seramik kaplamanın en iyi alternatifidir. Zira Inley-Onley dolgu yönteminde ağızdaki sağlıklı diş dokusuna dokunulmaz. Minimum madde kaybı ile maksimum tutuculuk sağlanır. Sıkıştırılmış özel bir porselenden olduklarından ve ağızda sertleştirilmediklerinden kenar sızıntısı minimumdur (Bu, dolgu altı çürükleri-seconder çürükleri engeller).
Ayrıca bu porselenler dişin sertliğine en yakın ve diş eti ile en uyumlu malzemelerdir. Sertliği dişin mine dokusuna çok yakın olduğu için diğer porselenler gibi dişleri aşındırmaz , kompozit dolgular gibi de aşınmaz. Büyük madde kayıplarında, kompozit dolgu veya kuron(kaplama) yerine tercih edilmelidir. Aşırı madde kaybı olmuş, özellikle kanal tedavisi görmüş dişlerde adhesive yapıştırma sistemlerinden yararlanılarak dişin kaybedilen kısımları porselen onleylerle yerine konulabilir.
Avantajları:
- Bildiğimiz kuron kaplamalar gibi dişte kesim yapılmaz ve dişte madde kaybını önler. Sadece çürük temizlenir. Dişte kalan doku ile, laboratuarda tamamlanan eksik parça(inley-onley) anahtar-kilit gibi sıkı ilişki içerisinde olurlar.
- Zamanla renk değiştirmezler; çünkü porselenden yapıldıkları için renk veren maddeler üzerine yapışmazlar.
- Sağlam yapıları nedeniyle dişe gelen dikey kuvvetlere karşı dişi korurlar.
- Amalgam dolgular gibi dişte estetik kaybına neden olmazlar. Doğal görünümdedirler. Aynen dişinizin renginde yapılabilirler.
- Yapılmaları için sadece 2 seans gereklidir.
- Yüzeyleri cilalı olduğu için gıda artıkları yapışmazlar. Bundan dolayı daha hijyeniktirler.
- Porselen oldukları için yapıştırıldıktan sonra kompozit dolgularda görülebilen “polimerizasyon büzülmesi” dediğimiz küçülme olmadığı için ve dişlerde buna bağlı oluşabilen hassasiyetler görülmez, tekrarlayan çürükler oluşmaz.
Kompozit İnley – Onley Dolgular
Kompozit materyalinden ağız dışında hazırlanarak dişe uygulanan dolgulardır. Dişin kırık veya çürük kısmı uzaklaştırıldıktan sonra oluşan boşluğun ölçüsü alınır ve bu model yardımı ile dolgu hazırlanır. Hazırlanan dolgu özel yapıştırıcılar(adeziv) ile dişe uygulanır. Kompozit inley-onleyler, normal kompozit dolgu(direkt yöntem-muayenehanede hemen) uygulanamayacak kadar büyük olan kavitelerde kullanılabilirler. Ağız dışında sertleştiklerinden dolayı büzülme problemleri azdır; fakat yine de porselen dolgular kadar dayanıklı ve estetik değildirler. Özellikle seramik inley-onleylere göre ekonomik oldukları için tercih edilebilirler.
Kole(Diş Eti) Dolguları
Dişin dişetine yakın kısımlarında aşınma veya çürük nedeniyle meydana gelen madde kayıplarının tedavisinde kullanılan diş rengindeki dolgulardır. Aşınmanın sebebi genellikle; yapısal defektler, bruksizm(diş sıkma-gıcırdatma), hatalı beslenme ve hatalı fırçalamadır. Kole dolguları ile, hem hassasiyet hem de estetik olmayan görüntü engellenir.