Dişin etrafındaki dişeti, bağ dokusu ve kemikte oluşan rahatsızlıklarla ilgilenen bilim dalıdır. Periodontolojik tedavi; dişeti hastalığının erken dönemindeki tedavisini, dişler üzerinde bulunan plak ve diş taşının uzaklaştırılmasını ve düzgün bir kök yüzeyinin sağlanmasını kapsar.
Bu işlem; dişetinde iltihaba neden olan bakteri ve irritanların uzaklaştırılmasını sağlar ki erken tedavi edilmeyen dişeti hastalıkları, cerrahi tedaviyi gerektirebilirler. Dişeti kanaması ve dişlerin aralanması ile klinikte kendini gösteren diş eti hastalıkları erken tedavi edilerek ve hasta bu konuda bilgilendirilerek toplu diş kayıplarının önüne geçilebilmektedir.
Sağlıklı Diş Etleri
- Portakal kabuğu görüntüsünde, açık pembe renkli olmalıdır;
- Dişleri kök başlangıçlarında saran ve konturlarını takip eden muntazam bir dişeti sınırı olmalıdır;
- Kırmızılık, şişkinlik ya da enfeksiyonun olmaması gerekir;
- Normal fırçalama ve ip kullanımıyla kanamaması gerekir;
- Herhangi bir rahatsızlık hissinin olmaması gerekir;
- Sağlam ve sert görüntülüdür.
Hastalıklı Diş Etleri
- Kendiliğinden ya da fırça-diş ipi kullanırken dişetinde kanama,
- Dişetlerinde kırmızılık, şişlik ve düzensiz bir görünüm,
- Dişetlerine bastırılınca hafif bir ağrı, dişetinden sızan iltihap ve/veya o bölgedeki dişte hassasiyet,
- Dişetlerinde çekilme ve açığa çıkan kök yüzeylerinde hassasiyet,
- Dişeti kenarlarında diş taşları nedeniyle oluşan siyah alanlar,
- Dişlerde sallanma, uzama ve dişler arasında açılmalar,
- Ağzınızı kapattığınızda, kapanışınızdaki değişiklik hissi,
- İltihaba bağlı ağızda koku ve kötü tat,
- Kaşınma hissi (dişetlerinde)
- Sürekli kötü ağız kokusu
- Dişlerden kolaylıkla ayrılabilen, uzaklaşan ve çekilen dişetleri
- Dişler ve dişetleri arasında iltihabi akıntı
- Bölümlü protez uyumundaki değişiklik, bozulma
Bununla beraber, periodontal hastalıklar hiç bir bulgu vermeden de ileri safhalara ulaşabilir. Bu nedenle düzenli aralıklarla(6 ay) diş hekimine gitmek son derece önemlidir.(!)
Bakteri Plağı
Dişeti hastalığının temel nedeni bakteri plağı denen dişe sıkıca tutunan, yapışkan saydam bir tabakadır. Tırnağınızla dişinizin üzerini kazıyarak plağı fark edebilirsiniz. Plağın bir miligramında 200 ile 500 milyon arasında bakteri bulunur.
Bunun yanı sıra aşağıdaki faktörler de dişeti sağlığınızı etkilemektedir.
- SİGARA
- GENETİK FAKTÖRLER
- HORMONAL DEĞİŞİKLİKLER
- STRES
- İLAÇ KULLANIMI
- DİŞ SIKMAK VEYA GICIRDATMAK
- DİABET-ŞEKER HASTALIĞI
- KÖTÜ BESLENME
- KÖTÜ YAPILMIŞ KURON KÖPRÜ VE DOLGULAR
- KURON KÖPRÜ MATERYALLERİNE KARŞI GELİŞEN ALLERJİ
Dişeti Hastalık Çeşitleri
İNGİVİTİS
Dişeti hastalığının en basit formudur. Dişetinin kırmızı ve şiş olmasına neden olur. Dişeti çabuk kanar. Genellikle bu safhada hasta pek fazla rahatsızlık duymaz. Profesyonel tedavi ve iyi bir bakımla dişeti sağlığı tekrar sağlanabilir. Eğer ağız bakımı alışkanlıklarınız yetersizse gingivitis periodontitise doğru ilerlemeye başlar.
AGRESİF PERİODONTİTİS
Bu tipte, ilk bakışta bir problem yokmuş gibi görünür. Fakat tam tersine hastalığın agresif, yıkıcı bir şekilde ilerlemesi söz konusudur. Yapılan diş eti tedavisine cevap vermeyebilir ve antimikrobiyal (antibiyotik) tedavi ile desteklenmesi gerekebilir.
KRONİK PERİODONTİTİS
Dişin destek dokularındaki iltahap sonucu ilerleyici nitelikte ataşman (diş ile diş eti arasındaki doku) ve kemik kaybı mevcuttur. Dişetlerinde cepler ve çekilme ile karakteristiktir. En çok görülen periodontitis çeşitidir. Daha çok yetişkinlerde görülmesine karşın her yaşta olabilir. Ataşman kaybı genellikle yavaştır fakat hızlı ilerleme periodları da görülebilir.
SİSTEMİK BİR HASTALIĞIN GÖSTERGESI OLARAK ORTAYA ÇIKAN PERİODONTİTİS Şeker hastalığı gibi….
NEKROTİZAN PERİODONTİTİS
Alveoler (dişi çevreleyen kemik dokusu) kemikte, periodontal ligamentte (diş ile kemik arasındaki lifler) ve diş eti dokusunda nekrotizan karakterde iltihap vardır. Immun sistemin baskılandığı, kötü beslenmenin olduğu ve AIDS virüsü taşıyan kişilerde daha sıklıkla gözlemlenir.
Diş Eti Tedavileri:
Dişeti hastalığının tedavisinde diş ile dişeti arasında meydana gelen cep’lerin derinliğinin özel bir alet vasıtasıyla ölçülmesi gereklidir. Bu ceplerin miktarına ve derinliğine göre teşhis konulur ve tedavi planlanır. Derin cepler dişeti hastalığının hızla ilerlemesi için uygun bir ortam hazırlayacağından yapılacak olan tedavide amaç bunların mümkün olduğunca sığlaştırılmasıdır. Çünkü derin ceplerin içine yerleşen mikroorganizmaların fırçalama ve diş ipi kullanımı ile sizin tarafınızdan tamamıyla temizlenmesi imkansızdır.
DİŞ TAŞI TEMİZLİĞİ VE KÖK YÜZEYİ DÜZLEŞTİRİLMESİ(KÜRETAJ)
Dişeti hastalıklarının tedavileri arasındaki en yaygın ve koruyucu yöntemdir. Diş taşı temizliğinde tartar ve plak olarak da adlandırılan diş taşlarının uzaklaştırılır. Plak yapışkan bir maddedir ve büyük çoğunluğu bakterilerden oluşur. Plağın zaman içinde sertleşmesi ile diş taşları oluşur. Plak ve diş taşları diş yüzeyine, özellikle de dişeti sınırının altında bulunan kök yüzeyine tutunurlar. Plak pürüzlü yüzeye tutunma eğiliminde olduğundan kök yüzeylerinin düzleştirilmesi gerekir. Bu işlemde tüm diş taşları temizlenir ve kök yüzeyi üzerindeki düzensizlikler giderilir.
Hastalığın erken dönemlerinde özellikler gingivitiste, durumun kontrol altına alınabilmesi için bu tedavi yeterlidir. Ancak ileri düzeydeki vakalarda bu işlem tedavinin ilk basamağı olabilir.
Bazı hastalarda bu işlem rahatsızlık verebileceği için, bu hastalarda çalışılacak alana lokal anestezi uygulanabilir.
Diş taşı temizliği ve kök yüzeyi düzleştirmede ultrasonik aletler ve el aletleri kullanılır. Ultrasonik aletler hava basıncı ya da elektrik ile çalışırlar. İki bileşenleri vardır. Birincisi nispeten keskin olmayan metal bir uçtur. Bu uç yüksek frekansta titreşir ve diş üzerindeki plak ve diş taşlarını yüzeyden uzaklaştırır. İkinci bileşen, su ile yıkama sistemidir ki metal ucun çalışırken soğuması ve dişten çıkan artıkların uzaklaştırılmasına yardım eder. El aletleri keskin kenarlara sahiptir ve bu kenarlar dişe yaslanarak diş yüzeyindeki diş taşları uzaklaştırılır.bu el aletlerine scaler ve küret adları verilir. Farklı dişler ve aynı dişin farklı yüzeyleri için çeşitli şekil ve büyüklükte olup, motorlu aletler değildirler.
Öncelikle geniş plak ve diş taşları dişin kuron ve kök yüzeyinden ultrasonik aletler ile uzaklaştırılır. el aletleri kalan tüm materyalin uzaklaştırılması ve kök yüzeylerinin düzleştirilmesi için kullanılır. Diş hekimi dişeti sınırı altında çalışıyorken, plak ya da diş taşlarını göremez. Ancak, kök yüzeyinin pürüzlülüğü onu yönlendirir.
Tedaviden iki üç gün sonra kaybolacak sıcak-soğuk hassasiyeti ve hafif ağrı olabilir. Ağrının ortadan kaldırılması için ağrı kesiciler kullanılabilir.
GİNGİVEKTOMİ VE GİNGİVOPLASTİ:
Gingivektomi, dişeti dokusunun cerrahi olarak uzaklaştırılması işlemidir. Gingivoplasti ise diş çevresindeki sağlıklı dişeti dokularının şekillendirilmesidir..
Gingivektomi dişeti hastalığının tedavisi için geliştirilmiş bir tedavidir. Günümüzde aynı zamanda estetik düzenlemeler için de kullanılmaktadır.
Dişeti dokusunun uzaklaştırılması için iki neden vardır. Diş ile dişetleri arasında oluşan dişeti ceplerinin bulunması ilk nedendir. Bu alanlarda yemek artıklarının ve bakteri kolonilerinin birikmesi ile temizleme zorluğu ortaya çıkar. Bu cepler sadece dişeti dokusu içeriyor ise gingivektomi ile uzaklaştırılabilirler.
Bazı durumlarda diş çevresinde çok fazla miktarda dişeti olabilir. Bu da diş ve dişetinin temiz tutulmasını engelleyen bir durumdur. Aynı zamanda kozmetik bir problemdir. Ciddi vakalarda çiğneme ve konuşmayı etkileyecek boyutta olabilmektedir. Epilepsi ilaçlarında olduğu gibi bazı ilaçlar aşırı dişeti büyümelerine neden olabilmektedir. Bazen açık bir neden olmayabilir.
Gingivoplastinin yardımı ile yeniden şekillendirilen dişetleri daha doğal bir görünüme sahip olur. Genetik, hastalık ya da travma nedeni ile şekli bozuk ya da asimetrik dişetleri bu işlem ile düzeltilebilir.
Bu işlem aynı zamanda sadece kozmetik gereksinimler nedeni ile de yapılabilir. Gingivoplasti genellikle tek başına uygulanır. Ancak bazı durumlarda gingivektomiden ya da dişeti sınırında dişetine eklenen greft uygulamasından sonra da uygulanabilmektedir.
Gingivektomi ve gingivoplastşden önce varolan dişeti ceplerinden diş taşlarının uzaklaştırılması için diş taşı temizliği ve kök yüzeyi düzleştirme gerekebilir.
Gingivektomi ve gingivoplastiler genellikle el aletleri ile yapılır. Ama aynı zamanda elektro cerrahi aletleri, laser ve/veya döner aletler ile de yapılabilmektedir.
Dişetlerinin uyuşturulması için lokal anestezi yapılır.
İyileşme periyodu sırasında, ağız içi temiz tutulmalıdır.
FLAP OPERASYONU
Periodontal cepler küretaj ve kök yüzeyi düzleştirilmesi ile sığlaştırılamıyorsa cerrahi olarak cebi oluşturan dişeti çıkartılır
Dişeti flep cerrahisinin amacı dişeti hastalığının (periodontitis) tedavi edilmesidir. Bu işlem orta ya da ileri düzeyde dişeti hastalığı olan kişilere tavsiye edilir. Dişeti enfeksiyonu cerrahi olmayan bir yöntem ile ortadan kaldırılamıyor ise dişeti flep cerrahisi kullanılır. Dişeti flep cerrahisi, başka bir işlem olan kemik cerrahisi ile birlikte de uygulanabilir.
Bölge öncelikle lokal anestezi ile uyuşturulur. Dişetleri bir el alet yardımı ile dişlerden ayrılır. Böylece periodontist köklere ve dişi destekleyen kemik dokusuna direkt olarak ulaşabilir. Sonra enfekte dokular dişler arsından ve kemikteki deliklerden (defektler) uzaklaştırılır. diştaşı temizliği ve kök yüzeyi düzleştirme işlemleri uygulanır. Kemikte defektler mevcutsa, kemikler yeniden şekillendirilerek düzeltilebilirler. Bu işlem sırasında kemik köşeleri, Er:YAG laser ya da döner aletler kullanılarak yumuşatılabilir.
Bu işlemlerden sonra, dişetleri yeniden dişler üzerindeki yerlerine yerleştirilerek dikişler ile sabitlenir.
Cerrahi uygulanan alan iyileşirken bu alanın olabildiğince temiz tutulması çok önemlidir. Geri kalan alanlardaki dişlerinizi fırçalamaya ve diş ipi kullanmaya devam etmeniz gerekmektedir.
Periodontal bandaj cerrahi alanın korunması için kullanıldıysa, plağın yumuşak bir biçimde dişlerden uzaklaştırılması sağlanmalıdır. Periodontal cerrahi sonrasında genellikle klorheksidinli antimikrobiyal ağız gargaraları reçete edilir. Bu gargaralar plağın kaldırılmasını sağlamaz ancak bakterilerin ölmesine ve ağızdaki iyileşmeye yardımcı olur.
KURON BOYU UZATMA OPERASYONU
Dişlerin (ağız içerisinde görünen kısımlarını) dişeti seviyesinin üstünde kalan kısımlarını uzatmak amaçlı yapılan basit bir işlemdir.
Periodontal cerrahi girişimlerde, klasik cerrahi yöntemlerin yanı sıra artık Yumuşak Doku Lazerleri başarılı bir şekilde kullanılmakta ve etkin sonuçlar alınmaktadır
DOKU GREFTLERİ
Yumuşak doku greftleri: Diş fırçasının yanlış kullanılması, anatomik hatalar ya da dişeti hastalıkları sebebiyle bir veya birkaç dişte meydana gelen belirgin dişeti çekilmelerinin, ağzın farklı bir bölgesinden(genellikle damak) alınan yumuşak doku parçalasıyla örtülmesi işlemidir.
Sert doku greftleri: Flap operasyonları esnasında kemik kaybının ileri boyutta olduğu bölgelerde yapay veya doğal kaynaklı kemik tozu uygulamaları ile kemik yapımı uyarılır.